محمدعلی اسلامی ندوشن؛ وجدان بیدار ادب فارسی معاصر
استاد دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن بیش از یک حقوقدان، بلکه شاعر، نویسنده و مترجم بود. وی در سال ۱۳۲۰ به عضویت دانشکده ادبیات دانشگاه تهران درآمد و در دروسی چون ادبیات تطبیقی و مکاتب ادبی جهان به استادی رسید. بیشتر در حوزه ادبیات است تا دروس تخصصی حقوق. با این حال، در سنین پایین از دانشکده حقوق سوربن فرانسه با مدرک دکترای حقوق بین الملل فارغ التحصیل شد. اما او یک نویسنده بود.
از نوجوانی به شعر و زبان و ادبیات فارسی علاقه زیادی نشان داد. اولین اشعار استاد به دوازده یا سیزده سالگی می رسد. تا چندی پیش، مجله سخن هنگامی که نقدها و مقالات ادبی خود را در روزنامه چاپ می کرد، نشان می داد که خاستگاه و علایق معظم له نشان می دهد که عمر پربرکت خود را صرف پژوهش در آثار علمی و ادبی ایران کرده است. و آثار سایر نویسندگان ادبیات جهان و نیز نقد و ارزیابی آثار فرهنگی و ادبی ایران و جهان را ترجمه کرده است. از این رو دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن نویسنده بود.
در فصل دوم قانون اساسی ما قبل از پرداختن به حقوق ملت، به زبان، خط، تاریخ و پرچم رسمی کشور اختصاص دارد. اصل 15 قانون اساسی می گوید: «زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. اسناد، مکاتبات، متون رسمی و کتب درسی باید به این زبان و خط باشد، اما استفاده از زبانهای محلی و قومیتی در مطبوعات و رسانهها و تدریس ادبیات آنها در مدارس همراه با «فارسی آزاد است».
پروفسور دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن با بیش از 70 تالیف مفید و موثر از جمله کتاب ها و مقالات فراوان و «نوشته های تاسف بار» در واقع سهم او به عنوان یک شهروند ایرانی در انجام وظیفه مشترکی است که همه ایرانیان بر عهده دارند. و از اصل پانزدهم قانون اساسی دفاع کرد و حالا که از میان ما رفته مدیون ایرانیانی است که نیستند! بلکه شهرت و ازدواج حضرت با استاد دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن حق و سپاس یک عمر تلاش آنی و بی عیب و نقص ایشان است.
مگر اینکه زندگی عشق باشد و دیگر هیچ! پس بیایید به «کتاب مقدس نانوشته» بیندیشیم و کمی بیشتر از هر زمان دیگری به «گفتهها و نگفتههایمان» بیندیشیم. بیایید «کلمات کوتاه» را کوتاه کنیم. بیایید سخنرانی ها را بشنویم. از «مرزهای نامرئی» بگذریم تا «روزها: تاریخ» خود را تغییر دهیم و با وجدان های بیدار جامعه ادبی ایران از فردوسی گرفته تا مولانا، سعدی و حافظ آشنا شویم. و با شناخت دقیق دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن قدر وجدان بیدار ادبیات نوین فارسی را بدانیم.
آهسته و آهسته صعود می کنید
تا دیر وقت اینجا موندم کنار ایستادم
به زنجیر ناامیدی
تو بودی من نبودم
حضرت استاد بسیار نوشته اند که «ایران را نباید فراموش کنیم». او با ایران دوست بود. او یک وطن پرست بود. ما ایرانیان وطن پرست دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن را فراموش نکنیم.
* مدرس دانشگاه و محقق حقوقی
منبع