بدهی به جای وثیقه؛ دستاورد واکسن‌های خانگی کرونا چه بود؟

مظاهر گودرزی: واکسن‌های تولید داخلی به جای ایمنی، بدهی ایجاد کردند. اکنون بیش از دو سال از شیوع ویروس کرونا می گذرد، ویروسی که باعث مرگ میلیون ها نفر شده است، آخرین آمار نشان می دهد که نزدیک به 6.5 میلیون نفر در سراسر جهان به دلیل بیماری کووید-19 جان خود را از دست داده اند، شاید اگر واکسن کووید-19 نبود تعداد قربانیان کرونا رو به افزایش بود، نتایج یک گزارش نشان داد تزریق واکسن کووید-19 جان 20 میلیون نفر را در سال اول واکسیناسیون در جهان نجات داد. ایران از دنیا جدا نیست، تجربه روزانه 700 مرگ و میر ناشی از کرونا در آمارهای رسمی و کاهش آن به 3 تا 4 مورد این روزها نشان می‌دهد که واکسن‌های کرونا علاوه بر ایمنی طبیعی، در کاهش مرگ و میر نیز موثر بوده‌اند. اما سهم واکسن‌های کرونای تولید داخل در این امر چیست؟

مصونیت گله یا واکسیناسیون؟

در اوایل شیوع کرونا دو دیدگاه برای مقابله با این ویروس مطرح شد، برخی به دنبال مصونیت گروهی یا گله ای بودند و برخی دیگر به دنبال مداخله با تزریق واکسن بودند، البته در نهایت طرفداران واکسن در این زمینه، اما به جز تعداد محدودی از کشورها، هیچکس نتوانسته است واکسن را به صورت انبوه تولید کند، واکسن های فایزر، مدرنا، آسترازنکا و سینوفارم به یکی از پرمصرف ترین واکسن ها در جهان تبدیل شده اند.

واکسن داخلی یا خارجی؟

پس از تولید انبوه واکسن، هنوز تهیه واکسن برای بسیاری از کشورها دشوار بود، یکی از دلایل آن این بود که اولین کشورهای تولیدکننده تلاش کردند تا عملیات واکسیناسیون شهروندان خود را تکمیل کنند دولت حسن روحانی به خبرآنلاین گفت:یکی از دلایل واردات آسان واکسن در شرایط فعلی این است که کشورهای عمده تولید کننده واکسن امروزه درصد زیادی از جمعیت خود را واکسینه کرده اند.، بنابراین واکسن به دلیل بی پولی وارد نشد چون واکسنی نبود که بخواهیم وارد کنیم“

اما ماجرای تهیه واکسن کرونا در ایران به همین جا ختم نشد حسن روحانی قبل از سرنگونی دولت در پاسخ به اینکه عده‌ای می‌خواهند مردم را فقط با واکسن‌های داخلی واکسینه کنند، گفت: وقتی واکسن آمد، شبهاتی وجود داشت. چون برخی گفتند باید صبر کرد تا واکسن محلی انجام شود. اما ستاد ملی کرونا تصمیم بسیار خوبی گرفت و گفت واکسن باید فورا خریداری شود.»

با این حال، همان افرادی که برای تولید واکسن‌های داخلی کرونا تلاش کردند و شاید واردات واکسن‌های خارجی را سنگ تمام گذاشتند، وارد فاز تولید واکسن شدند، هزینه‌های زیادی را صرف تهیه تجهیزات و تولید واکسن کردند، بنابراین شاید تعداد شرکت‌های تولید داخلی این واکسن باشد. برابر با تعداد شرکت‌های تولیدکننده واکسن کرونا در خارج از کشور، اما هرگز نتوانستند سهم قابل قبولی در ایمنی در برابر بیماری کووید-19 در ایران داشته باشند. دفتر منطقه ای مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت (EMRO) در گزارشی به بررسی واکسن های تزریق شده در ایران و تعداد آنها پرداخته است، نمودار زیر نشان می دهد که در بهترین حالت تنها 9 درصد از واکسن های تزریق شده در ایران توسط شرکت های داخلی تولید می شود.

جدول زیر تعداد واکسن های تزریق شده را به صورت جداگانه نشان می دهد.

وقتی بدهی جایگزین مصونیت واکسن می شود!

اما نکته قابل توجه این است که سهم 9 درصدی واکسن های داخلی در مصرف و ایمن سازی هم اکنون حدود 5500 میلیارد تومان بدهی برای دولت ایجاد کرده است. در همین راستا علیرضا حکدامن معاون ستاد توسعه بیوتکنولوژی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری پیش از این در نشست چالش های سیاست گذاری واکسن گفت: تاکنون بیش از 200 میلیون دوز واکسن خریداری شده است که از این تعداد 25 دوز واکسن خریداری شده است. درصد یعنی 50 میلیون دوز در کشور تولید شد. باید 8.5 هزار میلیارد تومان به شرکت های تولیدی پرداخت می شد، اما اکنون 5.5 هزار میلیارد تومان از سوی دولت به شرکت های تولیدی بدهکار است.

محمدحسین فلاح مهرآبادی، معاون پژوهشی و فناوری پژوهشکده واکسن و سرم سازی رازی گفت: روز گذشته یکی از شرکت های داخلی تولید کننده واکسن کرونا اعلام کرد که خط تولید خود را متوقف کرده است. 3.5 میلیون دوز واکسن تولیدی این شرکت به ارزش 630 میلیارد تومان در انبارها باقی مانده است.. بدهی که بر اساس نامه بهرام چین، رئیس سازمان غذا و دارو، به نظر ادامه دارد.

این موسسه مالی در بخشی از نامه خود به هیئت مدیره درمان بیماران سرزهوی ارازی نوشت: در رابطه با درخواست شرکت های تولید کننده واکسن کووید 19 در کشور مبنی بر خرید واکسن های تولیدی این سازمان و بر اساس با هماهنگی انجام شده توسط هیئت محترم با شرکت های مذکور مبنی بر عدم وجود اعتبار برای خرید سوپرواکسن در ردیف اعتباری 129400 یا خط اعتباری ویژه این سازمان در سال 1401، لذا این سازمان تا قبل از این اقدام نمی تواند اقدامی انجام دهد. وضعیت تأمین و تخصیص اعتبار را نهیب تعیین می کند».

آیا تاریخ واکسیناسیون محلی نزدیک است؟

در شرایطی که شرکت‌های تولید واکسن داخلی کمک چندانی به مصونیت نکرده‌اند، بدهی‌های میلیاردی را به دست دولت سپرده‌اند، اکنون بخشی از محصولات این شرکت‌ها در انبارها مانده و احتمال تاریخ انقضای آن‌ها دور از انتظار نیست. حسینعلی شهریاری یکی از اعضای شورای اسلامی شهر در این خصوص به خبرآنلاین گفت: متاسفانه برخلاف اینکه برای خرید واکسن های خارجی به موقع پول پرداخت کردیم، برای خرید این کار را انجام ندادیم. از واکسن های محلی شرکت‌های محلی مقدار زیادی واکسن تولید کردند، اما نه تحویل داده شدند و نه پولی دریافت کردند. از این رو با وجود اینکه فرصت تولید داشتند، تولید آنها را متوقف کردند».

وی در پاسخ به این سوال که ممکن است تاریخ انقضای واکسن های موجود در انبارهای تولیدکنندگان واکسن بومی به پایان برسد، گفت: اکیداً تمام واکسن ها تاریخ انقضا دارند که در صورت تمدید زمان ممکن است تاریخ انقضا آنها بگذرد. اما برای واکسیناسیون بعدی می توانند از واکسن های داخلی استفاده کنند و امیدواریم به خدا نیازی به واردات واکسن نباشد.»

بیشتر بخوانید:

پاسخ به یک سوال سیاسی؛ چه کسی واکسن را معرفی کرد؟

47233